“Geen subsidie voor sneller internet? Dan doen we het zelf!” En dus kreeg iedereen in Steendam glasvezel. ‘Steendammen’ is inmiddels een beproefd praktijkgericht recept geworden onder de werktitel VanOnderen! Andere dorpen kunnen hiervan profiteren. Met zelfredzaamheid krijgt het dorp een stem, ook richting politiek. Doel? Gedragen dorpsontwikkeling.
Verrijking democratie
Er is vaak kritiek op de (lokale) democratie. Gemeenten proberen relaties met de samenleving aan te halen, maar in de praktijk lijken meer mensen politiek en bestuur de rug toe te keren. Hoe zorgen we dat iedereen betrokken blijft of wordt? Dat mensen zich vertegenwoordigd voelen en dat er ook de ‘stille bewoner’ geluisterd wordt? Dat ze een serieuze stem hebben bij ontwikkelingen in hun eigen leefomgeving?
Gemeentelijk beleid rond het woon- en leefklimaat in de eigen omgeving komt vaak top-down en als voldongen feit tot stand. Inspraakmogelijkheden, vaak ervaren als ‘voor de bühne’, leiden zelden tot substantiële aanpassingen. VanOnderen! focust op het bottom-up inventariseren van wensen over leefbaarheid, om bewoners een serieuze positie te geven ten opzichte van de gemeente. Het vormt een belangrijke verrijking van onze parlementaire democratie.
Buurdorpen doen mee
Basisingrediënten van vanOnderen! zijn: Visie-, ideeën- en draagvlakbundeling van onderop en een spilrol voor dorps/wijkverenigingen. In Steendam brengt men vanOnderen! al een aantal jaren in de praktijk. Sinds vorig jaar ook samen met de buurdorpen Hellum, Overschild, Schildwolde, Siddeburen, Tjuchem. Een geslaagde start (2016) met de aanleg van een eigen glasvezelnetwerk. Nu is men vergevorderd met de realisatie van een Duurzaamheidspark, voor zelf opgewekte duurzame energie. Er staan meer projecten op stapel, verzameld in een breed gedragen Dorpsvisie 2020 – 2030.
Wensen bundelen en instrumenten delen
Het concept ‘vanOnderen!’ is toe te passen in alle Groningse dorpen en wijken. Door te werken met een ‘gereedschapskist’ vol goede, eerder ontwikkelde en gebruikte instrumenten, hoeft niet elk dorp het wiel opnieuw uit te vinden. Binnen elk dorp kunnen die instrumenten op dorpssmaak, -geur en -kleur worden gebracht. Het is een extra uitdaging om lokale politici de dorpen ‘in te zuigen’ en bij hen de geesten rijp te maken voor lokaal denken.
Om de ‘vanOnderen!’-aanpak (provincie)breed wortel te kunnen laten schieten, hebben we gedegen (sparring)partners nodig, zoals Vereniging Groninger Dorpen, Sociaal Planbureau Groningen (CMO Stamm), Perspectief Groningen 2025 en/of de Hanzehogeschool. Groninger Dorpen en Perspectief Groningen 2025 werken al aan een ‘Handboek vanOnderen’, samen met tien dorpen. Om de vanOnderen-beweging scherp te houden, denken we aan een extern, maar betrokken ‘prikkelcomité’, een zogenaamde spectatorskamer. Een groep van stevige Groningse dwarsdenkers à la Arjen Lubach, die (periodiek) kritisch meekijkt.
Bouwen in de 21e eeuw
Eeuwen geleden bouwden Groningers, die van hun land hielden en weigerden te vertrekken, ontelbare wierden om zich te beschermen tegen overstromingen. Het was een kwestie van overleven, maar ook van behoud van existentiële behoeften als een dak boven je hoofd, bestaansmiddelen en warmte van de medemens. Schatplichtig aan deze stoere Groningers bundelen we nu onze krachten en bouwen aan de (symbolische) wierden van de 21e eeuw…