In het grootste natuurgebied van Nederland ontbreekt een cruciale schakel: de natuurlijke overgang tussen zoet en zout. Van Aa naar Zee herstelt dit op de beste plek: waar de Westerwoldse Aa in de Dollard uitmondt. Dit biedt kansen voor natuur en landbouw. Een project met internationale allure.
Een groot brak moeras met getijdenwerking als cruciale schakel in het dynamische werelderfgoed de Wadden. Deze belangrijke verbinding voor biodiversiteit en natuur is verdwenen uit ons Groninger landschap, maar er is goed nieuws: het is te herstellen!
Ecologische levensader
De (her)inrichting van de Westerwoldse Aa is afgerond met als resultaat een prachtig kleinschalig cultuurhistorisch beekdal met hoge biodiversiteit. Bij de monding in de Dollard, bij Nieuwe Statenzijl, wordt het water nu via een enorm sluizencomplex richting de Waddenzee gespuid. Het beekdal heeft een achterland van ruim 150.000 hectare en is een belangrijke ecologische levensader voor de Veenkoloniën, Westerwolde en het Oldambt. Van nature zou het beekdal via een groot, brak, soortenrijk moeras overvloeien naar het Wad. Maar zoals overal in de Nederlandse delta is de zoet-zout-gradiënt verstoord door de harde blokkade van het sluizencomplex. Daardoor is er geen vrije migratie van dieren- en plantensoorten mogelijk, zoals kluten en glasaaltjes.
Er zijn de laatste decennia meer grote problemen ontstaan: bodemdaling in de polders, opslibbing op de kwelders en dat bij een rijzende zeespiegel. Verhoging en versterking van dijken en sluizen is geen duurzame oplossing. Dat moet en kan anders. Precies op de grens met Duitsland bevindt zich de meest kansrijke plek: het achterland met een volledige ecologisch en landschappelijk hersteld beekdal is een rustige omgeving met weinig bebouwing en infrastructuur.
Gratis en voor niks
De zee binnenlaten betekent gratis aanvoer van slib. Vruchtbaar slib en natuurlijk opgehoogde gronden kunnen later benut worden voor zilte landbouw. Zo wordt dit het meest klimaatbestendige landbouwgebied van Nederland. En het blijft meegroeien met de zee, de natuur regelt het gratis en voor niks. En het heeft nog een voordeel in de Dollard zelf. Het getijdenvolume wordt groter, dat is gunstig voor het openhouden van de geulen in de Dollard die ook van belang zijn voor scheepvaart. Er ontstaat van zuid naar noord een afwisselende toeristische route. Van het water van de Westerwoldse Aa, naar de bosrijke zandgronden, door naar de weidsheid van het kleilandschap met tot slot de natuurlijke ontmoeting van zoet en zout: een groot, vogelrijk brak moeras aan de rand van de Dollard, dat constant in beweging is door de werking van de getijden.
Het internationale én typisch Groninger project Van Aa naar Zee is omvangrijk met veel impact. Het genereert kennis en inspireert andere natuurgebieden met barrières. Het gaat om biodiversiteit- en natuurherstel, landbouwtransitie, veilig wonen, recreatie, toerisme en economie, kennisontwikkeling en internationale samenwerking. De schaal en compleetheid, van bron tot monding, levert aan beide zijden van de grens een unieke situatie op. Waar soorten weer vrij kunnen migreren, vogels weer rust- en broedgebieden vinden en mensen kunnen ondernemen en genieten van rust en ruimte.